YAŞLI BİR YILDIZIN İZLERİ

YAŞLI BİR YILDIZIN İZLERİ

Şehir ışıklarından uzak, karanlık bir yerde yıldızları izlediğimizde ilk dikkatimizi çeken yıldızların farklı parlaklıklarda olduğudur. Yıldızın parlaklığı Dünya’ya olan mesafesine ve ürettiği enerji miktarına bağlıdır. Bize en yakın yıldız olan Güneş gökyüzündeki en parlak cisimdir. Zaman zaman küçük ölçekli patlamalar olsa da Güneş’in parlaklığının geçtiğimiz 4 milyar yıldır fazla değişmediği bilinmektedir. Bu durum Güneşi sakin veya daha teknik bir deyimle “kararlı” yıldızlar kategorisine sokar.

 

 

                Gökyüzündeki yıldızların önemli bir yüzdesi kısa sayılabilecek sürelerde parlaklıklarını değiştirirler. Işık değişimi gösteren bu tür yıldızlar “değişen yıldızlar” olarak adlandırılır. Yıldızlarda belirlenen bu ışık değişimlerinin bir kısmı yıldızda meydana gelen fiziksel değişimlerden kaynaklanır. Yıldız üzerinde meydana gelen patlamalar, yıldızın kütle kaybetmesi ya da zaman zaman genişleyip büzülmesi ışık değişimlerinin başlıca sebepleridir. Bazı yıldızların ışık değişiminin nedeni yıldızın önünden geçen cisimler olabilir. Özellikle çift yıldızlar adını verdiğimiz sistemlerde iki yıldız ortak kütle merkezi etrafında dolanırken düzenli şekilde birbirlerinin önünden geçer ve parlaklık değişimine neden olurlar. Teknolojinin gelişmesiyle beraber ışık ölçüm yöntemleri çok duyarlı hale gelmiş, yıldızın üzerindeki lekeler veya gezegenler gibi çok küçük nesnelerin geçişleri gözlenebilir hale gelmiştir.

 

1786 yılında Edward Piggot sadece 12 tane yıldızın değişen yıldız olduğunu belirlemişti. 1844 yılında ise Argelander 18, 1854 yılında Pogson 53, 1864 yılında Chambers 123 tane değişen yıldız olduğunu yazıyordu. Bugün 150 binden fazla değişen yıldız olduğunu ve her birinin özelliklerini ayrıntılı bir şekilde biliyoruz. Bu yıldızları inceleyerek yıldızların yapısı ve yaşam süreçleri hakkında bilgiler kazanıyoruz.

Kış aylarında gözlenebilen bir yıldız olan SW Tau parlaklık değişimi gösteren pek çok yıldızdan biridir. 1970’lerden beri sürdürülen çalışmalarla yıldızın düzenli şekilde genişleyip büzüşmekte olan yaşlı bir yıldız olduğu anlaşılmıştı. İSTEK Belde Bilim Merkezi astronomu Mert ACAR ve Ege Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ahmet Devlen’in bu yıldız üzerine yaptıkları yeni bir çalışma, değişim süresinin 1,58 gün sürdüğünü ve yıldızın geçici bir ısınma dönemi geçirmekte olduğunu gösteriyor. Bu durumda yıldızın artık yaşamının sonuna oldukça yaklaştığı anlaşılıyor. Bulunan sonuçlar mesleki makalelerin yayımlandığı  “The Astronomical Journal” dergisinin 2017 Mart sayısında “Period Change and Evolutionary Status of SW Tau” başlığı ile yer aldı.

 

 

Yüksek kütleli yıldızlar yaşamlarını göz kamaştırıcı bir patlamayla sonlandırır. Yıldızların yaşamı insanlarınkinden farklı olarak çok uzun sürer, SW Tau’nun can çekişme süreci de bir hayli uzun süreceğinden yıldızın ölümüne tanık olma şansımız yok.