Apollo Görevlerinin Hediyeleri: Ay Taşları
Ay programı herkesi heyecanlandırıyordu ancak farklı açılardan; siyasetçiler ve halk Dünya’nın uydusuna ayak basmayı düşlerken, bilim insanları da bu gökcisminin yüzey özelliklerini ve oluşumunu öğrenmek istiyordu. Gökcisimleri uzaktan gözlenebilir ancak yapılarının ayrıntılı araştırılması için üzerinden örnek alınmalıdır. İnsansız olarak yapılan görevlerde gökcisminden örnek toplamak hem zor hem de maliyetlidir. Ancak insanlı yapılan görevlerde işler kolaylaşır ve maliyet azalır. Kısa zamanda çok fazla örnek tek bir görevde toplanabilir. Apollo görevlerinde de yaşanan durum işte böyleydi…
İlk kez Ay’a gidildiğnde Neil Armstrong ve Buzz Aldrin toplamda 22 kg ağırlığında Ay taşını bir bavula koyarak dünyaya getirdi. Tüm Apollo görevleri sonunda ise toplamda 382 kg ağırlığında Ay taşı yeryüzüne taşındı. En çok taşı getirenler ise son görev Apollo 17’nin astronotları oldu. Apollo 17 ekibi toplamda 111 kg ağırlığındaki Ay taşlarını tek seferde yeryüzüne getirdi. Apollo görevleri boyunca getirilenleri sınıflayarak sayan bilim insanları 2200’den fazla büyüklü küçüklü Ay taşı örneğinin olduğunu bildirdi. Bu taşlardan en büyüğü Apollo 16 görevinde Charlie Duke tarafından bulunan “Büyük Muley (Big Muley)”’dir. Büyük Muley yaklaşık 12 kg ağırlığındadır. İkinci büyük taş ise yaklaşık 10 kg ağırlığında olan “Muhteşem Scott (Great Scott)” olup Apollo 15 görevi kapsamında yeryüzüne getirildi. İnsansız görevlerde ise üç Rus uzay aracı (Luna 16, 20 ve 24) toplamda ancak 300 gr’lık Ay toprağı getirebildi.
Ay taşları bilimsel açıdan çok değerlidir. Taşlar üzerine yıllarca araştırma yapan bilim insanları bu örneklerin yapısından ve oluşum şekillerinden hem Ay’ın bugünü hem de geçmişi hakkında değerli bilgiler elde etti. Ay’ın oluşumunun açığa çıkarılması ve oluşum önerilerindeki bazı soru işaretlerinin cevabı da yine bu taşlar sayesinde öğrenildi.
Ay taşlarının bilimsel öneminin yanı sıra kültürel açıdan da insanlardan büyük rağbet gördü. Apollo 11 tarafından getirilen taşlar dönemin ABD Başkanı Nixon tarafından ABD’nin 50 eyaletine ve 135 ülkeye anı olarak hediye edildi. Bu ülkeler arasında Türkiye’de bulunuyor. Ülkemize hediye edilen Ay taşı Ankara’da bulunan Maden Teknik Araştırma Tabiat Tarihi Müzesi’nde sergileniyor. Son görevin anısına benzer şekilde Apollo 17 tarafından getirilen taşların küçük bir kısmı da yine ABD’nin 50 eyaleti ile daha önceden Ay taşı verilmeyen 11 ülkeye armağan edildi.
