Apollo 10'un Kayıp Ay Modülü
23 Mayıs 1969 tarihinde Ay modülünden ayrılan Apollo 10 astronotları modülü Güneş yörüngesine girecek şekilde geride bırakarak Yer’e doğru hareket etti. Astronotlar bu ay modülüne son kez baktıklarını düşünerek onun fotoğrafını çekti. Ancak bu ay modülünün son görülmesi olmayacaktı.
İngiltere Kraliyet Gökbilim Topluluğu’ndan Nick Howes, 2011 yılından beri bu ay modülünün peşine düştü. Uzayda bir yerlerde onu görmeyi düşünüyordu. Hawaii adasında bulunan Faulkes Kuzey Teleskobu, Avustralya’daki Faulkes Güney Teleskobu ve ABD Arizona’da bulunan Catalina Gökyüzü Araştırma teleskoplarından verilerle 2011 yılından bu yana ay modülünü yakalamaya çalışan Nick, geçtiğimiz yıl Mt Lemmon ve diğer teleskoplardan verilerle birlikte Yer’e yakın geçiş yapan bir cismi fark etti. 2018AV2 olarak adlandırılan bu cisim, Güneş’in etrafında 382 günde dolanıyordu. Cismin yörüngeleri üzerine araştırmalar yapan gökbilimciler, cismin Yer ile aynı düzlemde ve saniyede bir km’den daha yavaş bir hızla Yer’i izler biçimde hareket ettiğini buldu. Bu da Nick’in şüphelerini arttırdı. Bu bulgu 2018AV2’nin Apollo 10’a ait ay modülü olma olasılığını arttırıyordu.
Nick Howes’dan önce de Apollo 10’un ay modülünün peşine düşenler olmuştu. 2002 yılında keşfedilen J002E3 cismi başta bir uzay kayası (asteroit) olarak düşünülürken, yapılan hesaplamalar sonucunda bir uzay çöpü olduğu anlaşıldı. Cismin tayfını alan gökbilimciler cismin üzerindeki boyanın ışık üzerinde bıraktığı izlerden 1960’lı yıllarda üretilen bir uzay aracına ait olduğunu belirtti. Daha sonra anlaşıldı ki bu cisim Apollo 12 görevine ait olan Saturn V roketinin üçüncü aşamasıydı. 2006 yılında ise Yer’e yakın geçici bir uydu olan bir cismin keşfedildiği duyuruldu. 2006RH120 olarak adlandırılan bu cismin yörünge hesapları yapılarak uzay çöpüne benzer bir yönelimde hareket ettiği saptandı. 2013QW1 olarak bilinen başka bir cisim de ay modülü olarak değerlendirilirken Çin’e ait Chang 2 Ay görevine ait bir parça olduğu bulundu. 2015 yılında keşfedilen WT1190F adlı cisim bu ay modülü olma konusunda güçlü bir adaydı. Ancak daha sonra bu cismin 1998 yılına ait Ay Maden Arayıcı görevinin bir parçası olduğu anlaşıldı.
Apollo 10’un ay modülünü yakalama çabaları Nick Howes’ın çalışmasına kadar başarısız oldu. Nick Howes’a göre keşfedilen 2018AV2, %98 olasılıkla Apollo 10’un ay modülü. Bu olasılığın kesinleşmesi için ise ek gözlemlere ihtiyaç var. Çünkü 2018AV2, yaklaşık 56 milyon km (0,374 Astronomik Birim) uzaklıkta ve oldukça sönük (29.5 kadir). Bu nedenle de kesin olarak onun ay modülünü anlamak için radyo ya da tayf gözlemleri gerekiyor. Radyo gözlemleri ya da tayf gözlemleri cismin yapısı hakkında kesin bilgiler vermesi açısından öncelikli sırada. Hesaplamalara göre 2018AV2’nin ay modülü olması çok yüksek ancak gözle görmeden karar vermek de bir o kadar zor. Görebilmek için de bir fırsat var: 2018AV2’nin 2037 yılında Yer’e yakından (~6 milyon km) geçeceği saptandı. Ancak daha yakın bir zamanda görüntüleme için tasarılar da günümüzde tartışılıyor. Örneğin bir roketle 2018AV2’nin yakınına kadar gitmek ya da küçük bir uydu gönderip fotoğrafını çekmek bunların arasında öne çıkanlardan.
Uzayın keşfi açısından insanlık için önemli bir aşama olan, 50 yıl önce gerçekleşen, Apollo görevlerinin bıraktığı miraslar görüldüğü üzere günümüzde de etkileri hissedilir biçimde devam ediyor. Eğer 2018AV2, bu ay modülü ise ve yakın zamanda fotoğrafı çekilebilirse, Apollo 10 görevinin astronotlarından 89 yaşındaki Thomas Stafford’un bu ay modülünü tekrar görmesi çok tuhaf olacak.
