Ay'a İnişin 50. yılı Sergisi - Fotoğraflarla İnsanlığın Ay Macerası
''Ay'a İnişin 50. yılı Sergisi'', 2019 yılı boyunca Astronomi Müzesi'nde pek çok kişi tarafından ziyaret edildi. Bir yıl boyunca sergilenen fotoğrafların bir bölümünden oluşan 'Fotoğraflarla İnsanlığın Ay Macerası' , Ay görevlerinin tüm aşamalarını gösteren bir derlemedir.
''Ay’a ulaşan ilk insan yapısı araç 1959 yılında Sovyetler Birliği’nin gönderdiği Luna 2’dir.
Günümüze dek 80’i başarılı, 56’sı başarısız 140 kadar Ay görevi gerçekleştirmiştir. Bu görevlerin en önemlileri,
1969-1972 yılları arasında gerçekleşen 6 adet insanlı görevdir. Toplam 12 astronot Ay yüzeyine inmiş ve başarıyla geri dönmüştür.''
Uzmanlar, Güneş ışığı vurduğunda Ay yüzeyinin hangi kısımlarının ne kadar aydınlık
olacağını hesaplıyor. Ay yüzeyinde iniş yapılabilecek alanlar olarak büyük düzlükler seçilmişti.
Bu bölgelerde ne büyüklükte kayalar olduğu veya toprağın ne sertlikte olduğu bilinmiyordu.
1962 yılında ateşleme sırasında çevrede oluşacak hava akımları test ediliyor. F-1 roket
motoru, atom bombasından sonra en gürültülü insan yapısı üründü. Alabama’daki testler
sırasında defalarca çevre binaların camları kırıldı. Camları kırılan çevre sakinlerinden hiç
biri NASA’nın dağıttığı zarar formlarını doldurarak camlarının tazmin edilmesini istemedi.
F-1 roket motorunu geliştiren Wernher von Braun, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi
Almanya’sının roket programından sorumluydu. Savaş sonrası Amerika Birleşik Devletleri’ne
göç ederek uzay programının geliştirilmesinde kilit rol oynadı. F-1 motoru 6 metre yükseklikteydi
ve çıkış konisinin çapı 3,6 metreydi. Bu motorlardan 5 tanesi aynı anda sadece iki buçuk dakika
çalışarak aracı saatte 1000 km hıza ve 68 kilometre yüksekliğe ulaştıracaktı.
Apollo mürettebatı dönemin en ileri simülatörlerinde yaklaşma manevralarını öğreniyor.
Dönüş kapsülü havaküreye girerken sürtünme yüzünden çok yüksek sıcaklıklara ulaşacaktı.
Mühendisler burada elektrikle ısıttıkları kapsülün çevresindeki malzemenin içeriyi ne kadar
koruduğunu test ediyorlar.
Sayısız eğitimlerden biri gerçek kapsül içinde yapılıyor.
İniş aracı “Kartal”.
Apollo 11 astronotları ve aileleri.
İniş sonrası araçtan çıkış eğitimi.
Apollo 15 iniş modülünün kontrolleri.
İniş modülü rokete yerleştiriliyor. Lacivert örtüyle kaplı olan parça “Dönüş Modülü”.
İçinde Ay aracını taşıyan üst kısım rokete yerleştiriliyor.
Roket içerisinde hacim kısıtlı olduğundan Ay arabası katlanarak yerleştirildi.
Apollo 11 mürettebatı.
Neil Armstrong, Michael Collins ve Buzz Aldrin.
Apollo görevlerinde kullanılan roketler imal edildikten sonra dik bir şekilde fırlatma
noktasına taşınıyorlardı. Bu amaçla üretilen taşıyıcı araca “Emekleyen” (Crawler) adı
verilmişti; emekleme hızıyla saatte 1,6 kilometre yol alıyordu.
Apollo 17 fırlatma rampasında.
Uçuş kontrol görevlileri roketin sıcaklık, basınç ve diğer verilerini sürekli gözetim altında tutuyorlar.
Astronotlar “Beyaz Oda” olarak adlandırılan yerde araca binmeye hazırlanıyor.
Neil Armstrong.
Apollo roketlerinin giriş kapağı burun kısmında yer alıyordu.
Houston “Yer Kontrol”.
16 Temmuz 1969 sabahı Apollo 11 fırlatılıyor.
Roket yakıtı çok yanıcı olduğundan araç sıvı azotla soğutuluyordu. Florida’nın rutubetli havası
soğuk metale temas ettiğinde araç üzerinde buz tabakası meydana geliyordu. Roket fırlatılırken
bu tabakalar kırılarak yere dökülüyor.
Roket mühendislerine göre fırlatma en tehlikeli aşamadır. Fırlatmayı başarıyla gerçekleştiren
von Braun ve ekibi oldukça rahatlamış görünüyor.
Yüksek irtifata roket ilk aşamayı bırakmaya hazırlanyor.
İlk aşamanın ayrılması.
Artık havakürenin büyük kısmını arkasında bırakan roketten Dünya’nın yuvarlaklığı ve uzayın karanlığı görünüyor.
Uzaklaşırken Dünya.
Buzz Aldrin.
Dönemin teknolojisiyle Ay’a ulaşmak 72-74 saat kadar sürüyordu. Yolculuğun farklı aşamalarında astronotlar Dünya’nın arkada gittikçe küçülen,
diğer tarafta Ay’ın gittikçe büyüyen görüntüsünü fotoğraflıyordu.
Ay’a ulaşıldığında Ay’a inen modülle, dönüş modülü birbirinden ayrılıyor.
20 Nisan 1972 John Young ve Charlie Duke, İniş Modülü'nden Dönüş Modülü'nü fotoğraflıyor.
Dönüş Modülü'nden, İniş Modülü'nün görünümü. İniş Modülü, ayaklarını Ay’a çevirmiş
iniş hazırlıklarını yaparken ufukta Dünya yükseliyor.
Ay yüzeyinden ilk görüntü.
İniş Modülü.
Sağ taraftaki ayağın yanında bir metal çıta görünüyor. Bu çıtaların iniş sırasında
kırılarak inişin yumuşatılması planlanmıştı. Neil Armstrong öyle yumuşak bir iniş gerçekleştirdi ki
çıtalar kırılmadı. Astronotlar merdivenden sonra 50 cm kadar yüksekten Ay yüzeyine atlamak zorunda kaldı.
Pete Conrad.
Ay’da rüzgar ve yağmur olmadığından Ay yüzeyindeki izler silinmez.
Ay’da ufuk 2,5 kilometre uzaklıktadır.
Apollo 16 İniş Modülü ve Dünya.
Yer Kontrol görevin her aşamasında durumu izliyor ve astronotları yönlendiriyordu.
Apollo 17 görevi sırasında astronotlar Taurus-Littrow bölgesinde portakal rengi toprakla karşılaştılar.
Yer Kontrol bunun çok önemli olduğunu düşünerek bolca toprak örneği toplamalarını istedi.
Ay arabaları Apollo görevlerinin son üçünde kullanıldı. Arabalar sayesinde astronotlar
yürüyerek gezebileceklerinin çok ötesinde mesafelere ulaşabildiler ve geniş bir alandan örnek topladılar.
Ay’dan toplanan kaya parçaları uydumuzun volkanik geçmişinin izlerini taşıyor.
John Young canlı yayın için anteni ayarlıyor.
23 Nisan 1972. Ay Modülü, Dönüş Modülü'ne yaklaşıyor.
Ay yüzeyinden 12 km yükseklikte çekilen bu resimde eskiden içinden lav akmış bir kanyon görünüyor.
Dönüş Modülü’ne yaklaşılıyor.
Neil Armstrong.
Dönüş Modülü Dünya’ya ulaştığında ikiye ayrılacak ve sadece Dönüş Kapsülü yere yumuşak iniş yapacak.
Dönüş sırasında kapsülün sürtünmeyle yanışı.
Apollo 14 Pasifik Okyanusu’na iniyor.
Astronotlar çıktıktan sonra içi Ay taşları ve toprak örnekleriyle dolu olan kapsül sıkı sıkıya kapatılarak
uçak gemisine taşındı. Texas’a götürülen kapsül burada NASA uzmanları tarafından teslim alındı ve örnekler
büyük özenle laboratuvarlara taşındı. 50 yıl sonra bugün de örnekler üzerinde çalışmalar devam ediyor.
1960 ve 70’lerde astronotların uzaydan ölümcül bir hastalık getirmesi olasılığına karşı
bir süre karantinada tutulurlardı. Başkan Nixon karantina bölmesindeki astronotları tebrik ediyor.
Artık ulusal kahraman haline gelen Apollo 11 astronotları New York’ta zafer alayında.
Ay görevi teknolojik karmaşıklığın yanı sıra pek çok bürokratik işlemi gerektiriyordu.
Buzz Aldrin’in yol harcırah belgesinde önce Texas’tan, Florida’ya ve Ay yolculuğu sonrası
Pasifik Okyanusu'nda Hornett uçak gemisiyle Hawaii’ye, oradan da Texas’a dönüşü için
33 dolar 31 cent harcırah aldığı yazıyor.
Astronotların Dünya’ya dönüşleri için hazırlanan gümrük beyannamesinde
ülkeden çıkış noktaları Cape Kennedy, gittikleri yer Ay ve gümrüğe girdikleri yer olarak da
Honolulu yazıyor. Yolcu beraberinde getirilenler kısmına da Ay taşları ve toprak örnekleri yazılmış.
