Super Dev Yıldız: Eta Carina
Eta Carina isimli sıradışı görünüme ve özelliklere sahip olan yıldız Samanyolu Galaksisindeki en parlak ve en büyük yıldızlardan biridir. Dünya’dan neredeyse 7500 ışık yılı uzaklıkta olan bu yıldız Güneş’in en az 150 kat büyüklüğündedir. Yüzey sıcaklığı neredeyse 40.000 K derecededir.
Hubble Uzay Teleskobu ile görüntüleri alınan bu yıldız Dünya’nın yalnızca güney yarıküresinden gözlenebiliyor. 5-6 yüzyıl öncesine kadar görünemediği için de diğer parlak yıldızların aksine Yunan, Çin, Arap veya Roma mitolojik öykülerinde yer almıyor. Güney Haçı Takımyıldızı yakınındaki Carina Nebulası içerisinde yer alıyor.
Eta Carina parlak süper dev yıldızının etrafında yıldızın kendi dış katmanlarından oluşan bulutsusunu görmektesiniz. Kendi püskürttüğü bu gaz bulutları ile çevrelenen yıldızın parlaklığını aslında tam olarak görememekteyiz. Buna rağmen parlaklığı Güneş’in parlaklığının 5 milyon katıdır.
Tipik bir dev yıldız olan Eta Carina yıllar içerisinde ani parlamalar geçirmiştir. 1667 yılında gökyüzündeki en parlak dördüncü yıldız olacak kadar parlaklığını arttırmıştır. 1827 yılında ise yeniden parlaklığını arttırıp Sirius’tan sonra en parlak ikinci yıldız olmuştur. 1920’lerden beri de gözle görülemeyecek kadar az parlak duruma geldi. Son olarak 2005 yılından bu yana 5 kadirlik parlaklığa ulaşarak çıplak gözle gözlenebilir hale geldi.
Yıldızın bu dengesizliği, aşırı büyük kütlesinden kaynaklanıyor. Yüzeyinin derinliklerinde bazen çok büyük enerji birikimleri gerçekleşiyor ve bu enerji birikimi oldukça büyük patlamalara neden oluyor. Her patlama yıldızın parlaklığını artırırken, patlama sonrası dışa saçılan gaz, bir bulutsu oluşturarak zamanla yıldızın çevresini sarıyor ve Dünya’dan görülmesini zorlaştırıyor. Bir süre sonra bir patlama daha oluyor ve bu bulutsuyu dağıtıyor, yıldız tekrar aşırı parlak hale geliyor. Ve bu yüzbinlerce yıldır böyle sürüp gidiyor.
Eta Carina isimli bu dev yıldızımız ile 2005 yılında yapılan gözlemler bizi bir kez daha şaşırttı. Eta Carina aslında iki bileşenden oluşan bir çift yıldız sistemiydi. Eta Carina A ve B olarak isimlendirilen bu yıldızlar ortak kütle merkezi etrafında 5.5 yıl süren bir yörüngede dolanıyorlar.
Eta Carina’nın yaklaşık 3 milyon yıl yaşında olduğu tahmin ediliyor. Bu tahmine göre, yıldız yaklaşık 1 milyon yıl içinde artık enerji üretemeyecek hale gelip süpernova patlaması geçirecek. Yıldızdan geriye ise birkaç Güneş kütlesine sahip irice bir kara delik kalacak.
NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu'nda yer alan Uzay Teleskobu Görüntüleme Spektrografı (STIS) ile yapılan gözlemler, 19. yüzyılın ortalarında görülen patlamada fırlatılan bazı kimyasal elementleri ortaya çıkardı.
