Galaksimizin Kimyası

Samanyolumuzun Kimyası

Yıldızların hangi maddelerden oluştuğu bize onların doğduğu bölgeler hakkında bilgi verirken, yıldızların evrim durumları da Samanyolu'nun tarihi hakkında çeşitli bilgiler içeriyor. Gaia uzay sondası gerçekleştirdiği gözlemlerle, galaksimizin kimyasal bir haritasını oluşturuyor.

Gaia’nın bu araştırması, ESA öncülüğünde gerçekleştirilmektedir. Bu çalışma ile, gökbilimciler Samanyolu Galaksisi’nin yapısını incelemenin yanı sıra galaksimizin milyarlarca yıllık evrim geçmişini, yıldızların yaşam döngüsünü anlamaya çalışıyor.

Biliyoruz ki evrende bazı yıldızlar diğerlerinden daha fazla "ağır metal" içeriyor. Big Bang sırasında sadece hafif elementler (hidrojen ve helyum) oluşmuştu. Diğer tüm ağır elementler - metaller - yıldızların içinde gerçekleşen bir dizi nükleer tepkime sonucu oluşmuştur. Yıldızlar öldüklerinde bu metalleri yıldızlararası ortam adı verilen, yıldızlar arasındaki gaza ve toza bırakırlar ve bu gazdan yeni yıldızlar oluşur. Aktif yıldız oluşumu ve ölümü metaller açısından daha zengin bir ortamın oluşmasına neden olur. Bu nedenle, bir yıldızın kimyasal bileşimi biraz DNA'sına benzer ve bize kökeni hakkında çok önemli bilgiler verir.

Gaia ile, galaksimizdeki bazı yıldızların evrenin başlangıcında var olan maddelerden oluştuğunu, Güneş benzeri yıldızların ise önceki nesil yıldızlarla zenginleştirilmiş maddeden oluştuğunu görüyoruz. Buna ek olarak galaksimizin merkezine ve düzlemine daha yakın olan yıldızlar, daha uzak mesafelerdeki yıldızlardan daha fazla metal içeriyor.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) tarafından 13 Haziran 2022'de yayınlanan bu görüntüde, Gaia tarafından toplanan yeni verilerle oluşturulan Samanyolu'nun dört haritasını görüyoruz.

Sol üstte yer alan ‘’Radyal Hız Haritası’’: Samanyolu'ndaki 30 milyondan fazla nesnenin (çoğunlukla yıldızlar) bize doğru veya bizden uzaklaşma hızını gösteriyor.

Sol altta yer alan ‘’Radyal Hız ve Hareket Haritası’’: ~26 milyon yıldız için Samanyolu'nun hız alanını gösteriyor.

Sağ üstte yer alan ‘’Yıldızlararası Toz Haritası’’: Samanyolu'nu dolduran yıldızlararası tozu gösteriyor.

Sağ altta yer alan ‘’Kimyasal Harita’’: Kırmızı yıldızların metaller açısından daha zengin olduğunu gösteriyor.  

Gaia uzay sondası, Samanyolu'nu benzeri görülmemiş ayrıntılarla haritalayarak, yaklaşık iki milyon yıldızı incelemiştir.