BİR RESMİN ANLATTIKLARI
Zwei Männer in Betrachtung des Mondes
"Ay'ı inceleyen iki adam" veya "Ay'a dalmış iki adam" Alman ressam Caspar David Friedrich'in bir kaç farklı seferde farklı şekillerde yaptığı romantik tablodur. Dresden Galerie Neue Meister'daki 1819 veya 1820'de çizilmiş olanı orijinaldir. Friedrich ilerleyen yıllarda aynı komposizyonu farklı ışık ve renk durumlarında tekrar tekrar resmetmiş, hatta 1835'de erkek figürlerden birini bir kadınla değiştirmiştir.
Resimde ince hilal evresindeki Ay'ı inceleyen iki figür arkadan görülür, eğik bir çınar, çınarın yaslandığı bir kaya ve iğne yapraklı ağaçlar dikkat çeker. Ressamın aklından geçen nedir bilinmez ama resimle ilgili sayısız efsaneler üretilmiştir. Figürlerin Friedrich ve öğrencisi August Heinrich
olduğu sanılmaktadır. Ölü çınarın geçiciliği, her zaman yeşil olan iğne yapraklı ağaçların doğanın sonsuz kendini yenileme gücünü sembolize ettiği, resmin paganizme karşı Hristiyanlığın zaferini çağrıştırdığını düşünenler vardır. Figürlerin kıyafetlerinin resim yapıldığı tarihte yasaklanan eski tür ceketler olmasının otoriteye başkaldırı mesajı içerdiği de söylenir. Kimileri ise sağdaki figürün resim yapılmadan bir yıl önce vefat eden rahip Franz Christian Boll, yanındakinin ise jimnastiğin babası sayılan Friedrich Ludwig Jahn olduğunu iddia eder. Bunu öne sürenler Jahn'ın beyaz gömlek yakasını, iki arkadaşın resimde gerçekçi şekilde gösterilen Tollensesee kuzeyindeki yamaçlarda sık sık gezintiye çıkıp fikir alış verişinde bulunduklarını, yeşil ağaçların Jahn'ın, ölü çınarın ise Boll'un tarafında olduğunu söylerler. Eğer bu doğru ise resim Friedrich'in hayranlık duyduğu Christian Boll'un anısına yapıldığı söylenebilir.
Astronomik açıdan incelendiğinde ise resim 28 Ocak 1819 tarihinde gerçekleşen Ay ve Satürn yakınlaşmasından esinlenmişe benzer. Bu tarihte Ay'ın %10'u aydınlıktı, Almanya'dan olayı izleyen gözlemciler Ay ve Satürn'ü tıpkı resimdeki gibi görmüş olmalıdır. Satürn'ün sarı rengi ve ufuktan fazla yüksek olmayan Ay'ın kızıllığı gerçekçi şekilde resmedilmiştir. Tollensesee gölünün nemli havası, resimdeki kızıl aydınlık görüntüyü yaratmış olabilir. Ressamın belki tek eksiği Ay'a vuran Dünya ışıması ile ilgilidir.
Dünya ışıması, Ay ince hilal evresindeyen gözlenen bir durumdur. Mavi atmosferi ve okyanusları ile Dünya uzayda kocaman bir aynaya benzer. Güneş ışığı gezegenimizden yansır ve Ay'ın karanlık tarafına vurarak Ay yüzeyindeki alçak ve yüksek bölgeleri aydınlatır, çıplak gözle seçilebilecek hale getirir. İlerleyen günlerde Ay ilk dördün evresine ilerlerken geometri bozulur ve Ay'ın karanlık tarafı tam karanlık olur. Dünya ışıması her ay gözlenen bir durumdur, hatta Leondardo Da Vinci Güneş, Ay ve Dünya'nın üç boyutlu konumlarını göz önüne alarak durumu gerçekçi şekilde açıklamıştır. Friedrich, Dünya ışımasını resmederken Ay yüzeyinde aydınlanan bölgeleri çizmemiştir. "Çınarlar arasındaki Manastır" (1808) isimli eserinde hilal evresindeki Ay ve Dünya ışımasını başka bir kompozisyonda resmetmiş, Ay yüzeyindeki ayrıntıları nedense es geçmiştir.
Havanın açık olması durumunda 9-10 Şubat tarihlerinde ince hilal evresindeki Ay'a dikkat edin. Bakalım Dünya'dan yansıyan ışığın aydınlattığı bölgeleri seçebilecek misiniz?
